پیدا کردن شامپوهای بی­خطر و عاری از مواد شیمیایی سخت است اما غیر ممکن نیست.

هر چیزی که ما برای بدنمان استفاده می­کنیم اعم از شامپو، شوینده­های دست و بدن و … اثرات بالقوه­ای بر روی سلامتی بدن دارند.

آیا تا به حال به این فکر کرده ­اید که مواد شیمیایی خطرناکی می­ تواند در این محصولات بکار رفته باشد؟! ما می­دانیم که شما زمان کافی برای بررسی و تحقیق در مورد این مواد سمی را ندارید. بنابراین سعی کردیم در این مقاله برخی از مواد بسیار خطرناک را که در محصولات خارجی و داخلی بکار رفته ­اند، بطور خلاصه مرور کنیم. به روزرین اعتماد کرده و مطالب را دنبال نمایید.

با وجود اینکه مواد بررسی شده در ذیل، از مواد بسیار رایج بوده و بطور گسترده­ای در انواع مختلفی از محصولات بکار رفته­اند، اما این به معنی بی­ خطر بودن و غیر سمی بودن آنها نیست. این مواد نه تنها برای پوست و مو مضرهستند، بلکه اثرات مخربی نیز بر روی محیط زیست دارند.

در صورتی که شامپوها و محصولاتِ حاوی این مواد شیمیاییِ خطرناک، بصورت مداوم مورد استفاده قرار گیرند، در کوتاه­مدت باعث از بین رفتن چربی طبیعی موها می­شوند. از آنجایی که این چربی نقش مهمی در جلوگیری از تبخیر رطویت مو دارد، نبود آن سریعاً باعث خشک شدن موها می­شود و به همین دلیل خیلی اوقات توصیه می­شود بعد از استفاده از این شامپوها حتماً از مرطوب­کننده­ استفاده شود. بکارگیری این مواد همچنین باعث مسدود شدن روزنه­های پوست و کوچک­شدن اندازه فولیکول­های مو می­شود که نتیجه آن ریزش مو بخصوص در پوست­های حساس است.

در مقاله پیش­رو مواد شیمیایی خطرناکی را که در انواع محصولات زیبایی و شامپوهای ایرانی و خارجی به وفور به­ چشم می­خورد، بررسی می­شود تا از محصولات حاوی این مواد دوری کنید و مو و پوست سالم و طبیعی داشته باشید. پس در هنگام خرید محصولات مراقبت از مو به برچسب مواد تشکیل ­دهنده روی ظرف آن دقت نمایید.

مواد شیمیایی خطرناک در شامپو:

این مواد رو در شامپو جستجو کنید.

• رایحه یا عطر (Fragrance) :

یقیناً این چیزی است که باید به دنبال آن باشید. Fragrance اغلب به عنوان یک عطر برای پنهان کردن و مخفی کردن دیگر مواد شیمیایی خطرناک و همچنین طولانی کردن مدت زمان رایحه­ دار بودن محصول به داخل آن اضافه می ­شود. متخلفین در شوینده­ های سر و بدن از واژه Fragrance برای صدها مادۀ مختلف استفاده می ­کنند. فتالات­ها (۱) و عطرهای سنتزی (۲) یا رایحه­ دو مورد از این مواد مضر هستند.

فتالات­­ها دسته بزرگی از مواد شیمیایی هستند که آسیب جدی به سلامت بدن می­زنند. در برخی پروژه­ها به ارتباط میان فتالات­ها و اوتیسم، چاقی، اختلال در غدد درون ­ریز و همچنین ارتباط بین عطرهای سنتزی با سرطان پوست اشاره شده است. هر چند این ادعا نیاز به بررسی­های بیشتر دارد! در بیشتر تولیدی­ها و کارخانجات به جای قید نام فتالات از واژه Fragrance یا عطر و رایحه استفاده می­ کنند. پس برای اینکه در معرض چنین مواد خطرناکی قرار نگیرید، از محصولات مراقبتی که حاوی Fragrance عطر یا رایحه هستند دوری نمایید.

• سورفاکتانت­ها:

سورفاکتانت­ها بخش اصلی و جدایی­ناپذیر از موادشویندۀ صنعتی مانند شامپوها، شوینده­های سر و بدن و شوینده­های ماشین می­باشند. سورفاکتانت­ها در کل به دو دستۀ اولیه و ثانویه تقسیم بندی می­شوند که هر کدام به نوبۀ خود حاوی زیرمجموعه­های زیادی می­باشند.

• سورفاکتانت­های اولیه که دلیل اصلی کف و پاک­کنندگی می­باشند، بیشترین درصد حضور در میان مواد اولیۀ محصولات را به خود اختصاص داده­اند. در بین سورفاکتانت­های اولیه، سورفاکتانت­های اولیه آنیونی مانند سدیم لوریل سولفات (SLS) (3، ۴) و سدیم لورث سولفات (تگزاپون) (۵)، آمونیوم لوریل سولفات (۵ ،۶) و آمونیوم لورث سولفات به دلیل قیمت ارزان، کف­کنندگی و پاک­کنندگی قوی بیشترین مصرف را دارند. اما این سورفاکتانت­ها علی­رغم قدرت اثر بالا، سازگاری بسیار پایینی با پوست و مو دارند. سورفاکتانت­ها بر یکنواختی سد لیپیدی پوست اثر می­کنند و نفوذپذیری پوست را در برابر مواد شیمیایی افزایش می­دهند؛ در نتیجه باعث ایجاد حساسیت، تحریک­زایی، خشکی پوست، آلرژی و حتی در مواردی باعث زخم شدن پوست می­شوند. همچنین این مواد در مراحل اتوکسیله کردن ترکیب ۱و۴ دیواکسان به عنوان ناخالصی به آن اضافه می­شود که بسیار سمی و سرطان­زا می­باشد.
• برای کاهش اثر خشن این چهار سورفاکتانت­ اشاره شده و افزایش ملایمت، بعضی از شرکت­ها سورفاکتانت­های ثانویه مانند سولفوسوکسینا­ت­ها، ایزوتیونات­ها، بتائین ها و سورفاکتانت­های غیر یونی را به صورت مجموعه چندتایی به محصولات خود اضافه می­کنند.

پس حتی الامکان از شوینده­های حاوی سدیم لوریل سولفات (SLS) و سدیم لورث سولفات (تگزاپون)، آمونیوم لوریل سولفات و آمونیوم لورث سولفات استفاده نکنید. طبق بررسی­های انجام شده توسط کادر تحقیقاتی روزرین بر روی نود درصد شامپوهای موجود در بازار ایران، متاسفانه هنوز شامپوهای فاقد سولفات موجود نیستند. پس دقت کنید حتما در شامپوهایی که خریداری می­کنید در کنار سورفاکتانت­های  اولیه، سورفاکتانت­های ثانویه گفته شده نیز موجود باشد.

• نگهدارنده ­ها:

محصولات آرایشی- بهداشتی به راحتی توسط میکروارگانیسم‌ها آلوده می‌شوند؛ زیرا آب، روغن‌ها، پپتیدها و کربوهیدرات‌های به­کار رفته در فرمولاسیون آنها محیط خوبی برای رشد میکروب‌ها هستند. ازاین رو کارخانه­ها و تولیدی­ها برای افزایش طول عمر محصولات بهداشتی خود از مواد نگهدارنده استفاده می­کنند. این مواد نگهدارنده مانع از رشد مخمرها، میکروب­ها، قارچ­ها و باکتری­ها می­شوند.

در زمینه محصولات آرایشی- بهداشتی بیش از ۲۰۰ نوع ماده نگهدارنده شامل فنول‌ها، استرها، نمک‌های آمونیوم چهارتایی و غیره وجود دارند، که از بین آنها پاراهیدروکسی‌بنزوئیک اسید پروپیل استر (پارابن‌)، مخلوط متیل‌کلروایزوتیازولینون و متیل‌ایزوتیازولینون (کاتون)، ایمیدازولیدینیل اوره و برونوپول معمول‌ترین نگهدارنده‌های مورد استفاده هستند.

با وجود مزایای غیرقابل انکار مواد نگهدارنده برای محصولات آرایشی- بهداشتی، گزارش شده است که استفاده از مواد آرایشی- بهداشتی حاوی برخی از این ترکیبات مانند پارابن­ها (۷، ۸) و DMDM (9، ۱۰) قابلیت سرطان­زایی دارند (باعث آزادسازی فرمالدهید-عامل سرطان­زا- در بدن می­شود) و باعث ایجاد عوارض جانبی زیادی بر روی سلامت مصرف­کنندگان می‌شود. این اثرات نامطلوب ممکن است بلافاصله پس از استفاده از محصول یا سالها بعد از طریق استفادۀ مداوم به وجود آید.

تقریباً ۶% از جمعیت جهان به مواد نگهدارنده و عطرها حساسیت دارند. بعضی از مواد نگهدارنده حتی ممکن است اثرات عصبی و ژنتیکی نیز از خود نشان دهند. اما متأسفانه هنوز هم به دلیل قیمت پایین و قدرت نگهدارندگی بالا و در بعضی موارد به­دلیل عدم آگاهی، در محصولات شویندۀ بسیاری از کارخانجات از این مواد استفاده می­شود. از این­رو در بسیاری از کشورها محدودیت‌هایی برای استفاده از نوع مواد نگهدارنده و مقدار مصرفی آنها وجود دارد.

پس جهت اجتناب از استفاده از این مواد، به هنگام مطالعۀ برچسب مواد تشکیل ­دهنده روی ظرف محصول، به این ترکیبات توجه کافی داشته باشید.